Infekcija citolomegalovirusa tokom trudnoće i tokom perioda dojenja.
Šta je citomegalovirus (CMV) i kako se širi?
Citomegalovirus
CMV je virus koji spada u rod Cytomegalovirusa, porodice Herpesviridae. Genom virusa čini dvolančana DNK sa terminalnim ponavljajućim sekvencama. Omotač virusa je troslojan. Umnožava se u jedru, ćeliju napušta lizom ili egzocitozom.
CMV je virus koji se može prenijeti kontaktom jedne osobe sa drugom; također se može prenijeti pljuvačkom, sjemenom i vaginalnom tekućinom, krvlju, urinom, suzama, izmetom ili majčinim mlijekom. Infekcija CMV je veoma česta infekcija, i smatra se da se više od polovine ukupne svjetske populacije inficira ovim virusom do 40.godine života, a jedno od troje djece se inficira do 5. godine života. Najčešće se virus prenosi bliskim kontaktom s djecom mlađom od tri godine. Kada se osoba jednom inficira CMV tj. virus uđe u organizam, on ostaje tu do kraja života, ali imunitet obično drži virus pod kontrolom i ne dopušta da se infekcija razvije. Ponekad, najčešće prilikom pada imuniteta, virus se može reaktivirati (“budi se”) i postati aktivan.
Koji su simptomi CMV-a?
Većina osoba, koji su imali infekciju uzrokovanu citolomegalovirusom, nisu imali nikakve simptome, a vrlo mali broj ljudi može imati temperaturu, umor i bolove u mišićima kada su prvi put zaraženi. Ukoliko ste trudni ili imate
oslabljeni imunološki sistem, citomegalovirus može uzrokovati simptome.
Kako prevenirati infekciju CMV-a?
Najbolji način da se spriječi CMV infekcija je prakticiranje dobre higijene, posebno pravilnog pranja ruku. Operite ruke nakon svakog mijenjanja pelena i nakon kontakta s urinom i pljuvačkom. Čistite igračke, kolica, druge površine na kojima se djeca igraju i stavljaju ruke . Pokušajte da izbjegavate ljubljenje sa djecom u usta. Nemojte dijeliti hranu, piće ili pribor za jelo. Ljudi koji imaju više od jednog seksualnog partnera mogu smanjiti šanse za dobijanje CMV-a koristeći kondome.
Da li infekcija CMV povećava učestalost pobačaja?
Nije poznato da li CMV infekcija povećava učestalost pobačaja, ali postoje istraživanja kod kojih je dokazano da su bebe, koje su mrtvorođene u drugoj polovini trudnoće, imale infekcije CMV-om i drugim sličnim virusima. Međutim, nije dokazano da su ove infekcije uzrok mrtvorođenosti, budući da je CMV infekcija veoma česta, a mrtvorođenče nije tako uobičajeno.
Da li infekcija CMV-a u trudnoći utiče na razvoj beba?
Ako žena dobije CMV infekciju tokom trudnoće, virus može preći na bebu.To se naziva kongenitalni CMV.
Kada žena prvi put dobije infekciju CMV (“primarna infekcija”) tokom trudnoće, šansa da ona prenese infekciju na dijete je negdje između 30% i 50%. Trudnice, koje su imale CMV infekciju prije trudnoće, obično imaju razvijen imunitet prema CMV i veoma malu šansu za reinfekciju, odnosno da prenesu infekciju na bebu. Zato je veoma bitno prilkom testiranja trudnica na CMV, odrediti serološke parametre tj. Ig G, Ig M i odrediti adivitet CMV (primarna infekcija ili akutizacija stare infekcije CMV). U slučaju pozitivnog titra IgM antitijela, za serološku potvrdu primarne citomegalovirusne infekcije koristi se anti-CMV IgG avidnost (avidnost označava jačinu kojom se IgG antitijela vežu za antigen, tj. virus). Interpretacija nalaza avidnosti je sljedeća: AI < 40% predstavlja nisku avidnost koja označava primarnu citomegalovirusnu infekciju, AI 40-60% znači umjerenu avidnost, dok AI > 60% predstavlja visoku avidnost koja označava preboljelu citomegalovirusnu infekciju.
Međutim, ni sve bebe koje dobiju infekciju CMV tokom majčine trudnoće, neće imati defekte pri rođenju tj. CMV infekcija neće uticati na njihov razvoj. Samo 1-10% će imati simptome infekcije prilikom rođenja a kod 10-15% zaraženih beba mogu se javiti dugoročne posljedice infekcije kao što su gubitak sluha ili problemi u učenju. Kongenitalni CMV je vodeći virusni uzrok razvojne invalidnosti i vodeći ne-genetski uzrok gubitka sluha. Kongenitalni CMV takođe može izazvati probleme sa vidom (uključujući sljepilo), žuticu (žuta koža i oči), povećanu jetru, povećanu slezenu, nisku porođajnu težinu, malu veličinu glave, probleme sa nervnim sistemom i kašnjenja u razvoju fizičkih pokreta.
Ako se CMV infekcija dešava u prvom tromjesečju, veća je vjerovatnoća da će doći do infekcije bebe i da će mozak, sluh i vid biti zahvaćeni nego ako se infekcija dogodi u drugoj polovini trudnoće.
Testiranje CMV infekcije u trudnoći u SAD-u i u većini zemalja EU se ne radi rutinski.
Rutinski serološki testovi se ne preporučuju u trudnoći jer ne postoji cjepivo koje bi preveniralo infekciju u trudnoći; kod pozitivnih trudnica na CMV infekciju je teško odrediti kada je došlo do infekcije i nema dokaza da antivirusni lijekovi pomažu u sprečavanju obolijevanja fetusa.
Da li se može saznati da li je beba inficirana CMV tokom trudnoće?
Ultrazvukom se mogu detektovati neke promjene uzrokovane kongenitalnim CMV, kao što su spori rast fetusa, mala veličina glave, velika placenta i razlike u strukturi mozga fetusa. Međutim, mnoge bebe sa kongenitalnim CMV neće pokazivati nikakve znakove infekcije na ultrazvuku.
Drugi način detekovanja prisutnosti CMV infekcije je amniocenteza.
Amniocenteza je invazivni zahvat kojim se punkcijom kroz trbušnu šupljinu dobiva uzorak plodne vode za analizu. Plodna voda vrlo je povoljna za analizu fetalnih infekcija tj kongentalnog CMV. Obzirom da sama procedura amniocenteze nosi određeni rizik, neophodno je da sa vašim liječnikom razgovarate o rizicima i koristima ovog testa.
Kada se beba rodi, sline, urin ili krv bebe se mogu testirati na CMV.
Postoji li način da se spriječi ili liječiti kongenitalni CMV?
U ovom trenutku, ne postoji adekvatan tretman za prevenciju infekcije, kao ni lijek koji bi potpuno spriječio pojavu simptoma tokom trudnoće, kao ni pojavu simptoma poslije rođenja tj. dugoročnih efekata kongenitalnog CMV-a. Glavni medikamentozni tretman se bazira na davanju antivirusnih lijekova. Ovi lijekovi ne mogu potpuno spriječiti obolijevanje fetusa, ali se smatra da oni mogu smanjiti šansu da se virus prenese na bebu, također se smatra da novorođenčad sa CMV koji primaju antivirusne lijekove imaju manju šansu za gubitak sluha, bolesti oka kao i probleme u učenju.
Može li žena dojiti ako ima CMV infekciju?
Žene sa CMV infekcijom se ohrabruju da doje, ako je beba rođena u terminu i normalne porođajne težine. Dojenčad koja se zarazi CMV-om preko majčinog mlijeka obično nemaju izražene simtome infekcije. Nedonoščad rođena prije 30 sedmice trudnoće i težine manje od 1500 g mogu imati veći rizik da se zaraze virusom kroz majčino mlijeko.
CMV infekcija kod muškaraca, da li utiče na neplodnost i razvoj bebe?
Nije dokazano da CMV utiče na plodnost muškarca. Otac ne može da prenese CMV infekciju direktno bebi tokom trudnoće. Međutim, budući da se CMV može širiti seksualnim odnosom, trudnice čiji su partneri nedavno zaraženi trebaju koristiti kondome za vrijeme odnosa, tako da žena ne dobije infekciju.
